این گفته محمدرضا شاملو، معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است که از وجود 37 هزار و 700 روستای بالای 20 خانوار در کشور خبر می‌دهد. این در حالی است که به گفته مسئولان و نمایندگان مردم در مجلس هنوز این طرح در روستاهای بالای 100 خانوار به‌طور کامل اجرا نشده یا نیازمند بازنگری است.زیربنای تهیه و اجرای طرح هادی روستایی در نخستین برنامه 5 ساله توسعه ریخته شده است و اکنون پس از گذشت 4 برنامه توسعه، اجرای این طرح هنوز ادامه دارد.
نماینده سبزوار در مجلس در مورد طرح هادی می‌گوید: « این طرح‌های هادی با هدف فراهم کردن زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی هر روستا تهیه می‌شود و مرحله اول آن در استان‌های مختلف در حال اجرا و اتمام است.»
محمدرضا محسنی ثانی می‌افزاید: «در سال 1367 با مشخص شدن نتایج مطالعات طرح‌های هادی روستاها، اجرای اصلاح و تعریض معابر و ساخت سایر اجزای شبکه‌های عبور و مرور از جمله زیر‌سازی، جدول‌گذاری، آسفالت معابر، پل و میادین، همچنین ساخت کانال و سیل بند و جابه‌جایی یا اصلاح شبکه تاسیسات آب، برق و تلفن در اولویت قرار گرفت.»
وی ادامه می‌دهد: « اجرای طرح هادی روستایی با انگیزه بهسازی محیط روستایی، ارتقای بهداشت، تغییر در وضع کالبدی روستاها، هدفمند کردن ساخت‌وسازها و تسهیل در عبور و مرور صورت می‌گیرد و باعث می‌شود تا روستاییان کمتر به مهاجرت و ترک زادگاه خود گرایش داشته باشند.»
کمبود بودجه، عامل دوباره کاری
نماینده کنگاور از توابع استان کرمانشاه نیز با تایید مزیت‌های اجرای کامل طرح هادی روستایی تصریح می‌کند: « اجرای کامل این طرح باعث می‌شود سطح امکانات رفاهی، خدماتی و بهداشتی بالا رود و روستاییان مهاجرت نکنند، اما مانعی بزرگ به نام کمبود بودجه برسر اجرا یا طولانی شدن این طرح‌ها وجود دارد .»
سیدجواد زمانی در زمینه مشکل تخصیص بودجه نمونه ای را مطرح می‌کند: در نظر بگیرید برای یکی از روستاها در کنگاور 100 میلیون تومان اعتبار تخصیص و به پیمانکار داده شده است؛ به او گفته می‌شود تا آنجا که مقدور است، خیابان‌ها را بهسازی کند، پیمانکار چند خیابان را بهسازی می‌کند، اما مابقی خیابان‌ها به‌دلیل تمام شدن بودجه باقی می‌ماند.
کافی است چند روز باران ببارد، آب و گل آسفالت خیابان‌ها را به‌دلیل نیمه کاره بودن از بین می‌برد و دوباره همان آش است و همان کاسه. به گفته این نماینده، کمبود بودجه
«دوباره کاری» ایجاد می‌کند و باعث می‌شود در حالی که صددرصد طرح اجرا نشده است، نیازمند بازنگری باشد.
اول روستا، بعد شهر
نماینده کنگاور با تاکید بر این‌که بسیاری از گره‌های کور شهری مثل ترافیک را می‌توان با اجرای صحیح طرح هادی روستایی و آبادانی روستاها باز کرد، می‌افزاید: « توسعه و آبادانی کشور باید ابتدا از روستاها آغاز شود و امکانات و زیر ساخت‌ها را برای آنها آماده کنیم تا از مهاجرت به شهرها و حاشیه نشینی جلوگیری شود.»
مشکلات ناشی از اجرای طرح هادی در روستاهای استان‌های دیگر کشور نیز به چشم می‌خورد. برای مثال، جاده‌ها و خیابان‌هایی که در برخی مناطق روستایی گلستان وجود دارد به اماکن مسکونی و واحدهای کسب منتهی می‌شوند، یا بالابودن سطح خیابان از سطح مغازه‌ها و اماکن مسکونی که ناشی از زیر‌سازی و آسفالت نیمه کاره است جزو مشکلاتی به شمار می‌رود که در پی اجرای برخی طرح‌های هادی روستایی در گلستان گریبانگیر مردم شده است.
محمدتقی زمانی‌نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن روستایی گلستان نیز با تایید برخی مشکلات ناشی از طرح هادی روستایی خاطرنشان می‌کند: « برای اجرای طرح هادی در روستاها چند مرحله کارشناسی و ارزیابی صورت می‌گیرد و این‌گونه نیست که به نیازهای منطقه و اهالی توجه نشود، اما وقتی طرح هادی تهیه و مصوب شد نمی‌توان خط اجرای طرح را تغییرداد.»
به گفته وی، در طرح‌های هادی بهترین و مناسب‌ترین راه‌ها انتخاب می‌شود تا آسیب کمتری به روستاییان وارد شود.
طرح هادی روستایی چیست؟
طرح هادی روستایی از طرح‌هایی است که با هدف فراهم‌سازی زمینه توسعه و عمران نقاط روستایی تهیه و اجرا می‌شود. این طرح یکی از برنامه‌های پایه توسعه و عمران روستاها و مبنایی برای اجرای سایر برنامه‌ها به شمار می‌رود. این طرح از پرهزینه‌ترین طرح‌های بخش عمران شهری و روستایی است که تدوین و اجرای آن به اعتبار کلان سالانه دولت نیاز دارد.
اجرای طرح بهسازی و طرح هادی روستایی از سال1362 از سوی وزیر مسکن و شهرسازی وقت پیشنهاد و برای نخستین بار در سال1366 در کشور اجرا شد.به‌منظور روشن شدن ابعاد اجرای کار، آیین‌نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه عمران محلی، ناحیه‌ای و منطقه‌ای، ملی، همچنین مقررات شهرسازی و معماری کشور در سال 1378 به تصویب هیات دولت رسید.
براساس این مصوبه طرح هادی روستایی شیوه ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش محدوده و نحوه استفاده از زمین برای کاربری‌هایی همچون مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی را تعیین می‌کند و از سوی دیگر تاسیسات و نیازمندی‌های عمومی روستایی برحسب مورد در قالب مصوبات طرح‌های ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی با طرح‌های جامع ناحیه‌ای مشخص می‌شود.
هدف از تهیه و اجرای طرح‌های هادی از طریق نگهداشت جمعیت روستایی، بهبود و اصلاح ساختار کالبدی روستاها، ایجاد محیطی مناسب برای زیستن و ارتقای سطح کیفی زندگی روستاییان است، چرا که پیش‌بینی می‌شود با افزایش خدمات‌رسانی به روستاها و کنترل توسعه کالبدی آنها، آهنگ مهاجرت روستاییان به شهرها کند شود.
ملاحظات اجرای طرح هادی روستایی
روستاهای واجد شرایط برای اجرای طرح‌های هادی روستایی براساس اولویت‌ها و انجام هماهنگی لازم بین دستگاه‌های مربوط انتخاب می‌شود. برخی از اولویت‌ها به شرح زیر است:
1- دارا بودن طرح‌های مصوب با دوره اجرای حداقل 5 ساله
2- دارا بودن زمینه مشارکت مردمی‌برای بازگشایی معابر و همکاری در سایر زمینه‌های اجرای طرح
3 - قرارگرفتن در مرکزیت یکی از پهنه‌های تقسیمات کشوری یا قرارگیری در کانون جمعیت روستایی
4- اجرای طرح مقاوم‌سازی در روستاها همچون اجرای طرح‌های ویژه نظیر اجرای شبکه گازرسانی روستا
براساس مصوبات قانونی به‌منظور تسریع در اجرای طرح و پیشگیری از بروز مشکلات اجتماعی، لازم است اعتبارات کافی و متناسب با حجم عملیات اجرایی به‌گونه‌ای تخصیص داده شود که اجرای طرح‌هایی که اولویت آنها به تأیید رسیده است، حداکثر در مدت 2 سال از آغاز عملیات اجرایی در هر روستا به پایان برسد.همچنین در روستاهایی که به‌دلیل وجود مشکلات زیاد در شبکه معابر و راه‌های ارتباطی، طرح اصلاح و تعریض معابر به تصویب می‌رسد، لازم است از انتخاب مقاطع عریض غیرضروری که باعث وارد شدن خسارت‌های زیاد به مردم و افزایش هزینه‌های اجرایی طرح می‌شود، به‌شدت پرهیز شود.
وظیفه نگهداری تأسیسات و بناهایی که در قالب این طرح در روستا ایجاد می‌شود، بر عهده دهیاری و درصورت تشکیل نشدن دهیاری با شورای اسلامی روستاست.
در طرح‌های هادی علاوه بر بهسازی معابر و احداث شبکه دفع آب‌های سطحی، پیش‌بینی اعتبار مورد نیاز برای پیاده‌روسازی، بهسازی مراکز محله، میدان‌ها و جداره‌سازی معابر مورد توجه قرار‌گیرد و بر کاربرد مصالح بومی‌تأکید می‌شود. بررسی ساختار تهیه طرح‌های هادی روستایی و فرایند اجرایی آن حکایت از آن دارد که بهسازی روستاها شامل مجموعه‌ای گسترده از فعالیت‌های کوچک و بزرگ است که نمی‌توان به صرف اجرای چند طرح خاص میزان موفقیت آن را برآورد کرد.
